НАВОВАРИ

Навоварӣ як тағироти назаррас дар ҳама гуна соҳаи фаъолияти иҷтимоӣ мебошад, ки ба ноил шудан ба таъсири мусбат нигаронида шудааст ва дар амал татбиқ карда мешавад, яъне. чизи навест, ки дар амал чорй карда шудааст.

Ҳамин тариқ, ғояи нав худ аз худ инноватсия нест, агар идея ба маҳсулот, хидматҳо ё равандҳое, ки дар амал татбиқ карда мешаванд, тарҷума нашавад. Танҳо ғояҳои наве, ки дар маҳсулот ё равандҳои нав амалӣ карда мешаванд, инноватсияро ташкил медиҳанд. Объекти навовариҳое, ки дар натиҷаи ҷорӣ намудани инноватсия амалӣ мешаванд, метавонанд соҳаҳои эҷодӣ, технологӣ, ташкилию идоракунӣ, молиявӣ, иҷтимоӣ, экологӣ, ҳуқуқӣ ва ғайра бошанд. Навоварй номгуи молу хиз-матхои истехсолшударо васеъ намуда, сифати онхоро баланд мебардорад.

Бояд дар назар дошт, ки навоварӣ ҳатман навовариҳои техникӣ нестанд. Масалан, навоварињо дар соњаи иљтимої (шароити мењнат, нигањдории тандурустї, маориф) метавонад љорї намудани инноватсияњо, ба мисли вебсайти Президент, ќарзи хурд ё таълими фосилави бошад. Дар соњаи маркетинг ин љорї намудани усули нави самарабахши маркетинг мебошад, ки таѓйироти љиддиро дар тарроҳї ё банду басти мањсулот, анбор, кашонидани он, пешбарї ба бозор, муќаррар намудани нархи фурўш дар назар дорад. Навоварии ташкилӣ ин ҷорӣ намудани усули нави ташкилӣ дар фаъолияти корхона, дар ташкили кор ё робитаҳои беруна мебошад.

ИХТИРО

Агар идеяи шумо халли масъалаи техникй дар минтакаи муайян бошад ва он ба маснуот — дастгох, модда, маданияти хучайрахои наботот ё хайвонот, штамми микроорганизмхо дахл дошта бошад; усул, ё ба ибораи дигар, раванди иҷрои амалҳо дар объекти пайдоиши моддӣ бо истифода аз воситаҳои моддӣ (раванди технологӣ).

Патент ҳуҷҷати муҳофизатӣ мебошад, ки ҳифзи ҳуқуқҳои истисноии соҳиби онро ба ҳалли мушаххаси техникӣ кафолат медиҳад. Доштани патент ба соҳиби он ҳуқуқ медиҳад, ки амалан ҳама гуна истифодаи беиҷозати моликияти зеҳнии худро аз ҷониби дигарон манъ кунад.

Хукуки истифодаи конунии ихтироот ба дигар шахсон танхо бо шарти пардохти подош ба сохиби патент (дар асоси шартномаи литсензия ё шартномаи додани патент) дода мешавад. Ҳуқуқҳои истисноӣ ба дорандаи патент имконият медиҳанд, ки на танҳо хароҷоти эҷоди ҳалли навро ҷуброн кунад, балки инчунин дар тӯли муддати тӯлонӣ аз ҳисоби назорати ягонаи муайяни бозор фоида ба даст орад. Барои гирифтани патент ба ихтироот ба макоми ваколатдор – Идораи патентии Чумхурии Точикистон, ки экспертизаи онро мегузаронад, ариза барои гирифтани патент пешниход кардан лозим аст, яъне. мутобиқати ҳалли дархостшударо ба талаботи патентпазирӣ (навоварӣ, марҳилаи ихтироъкорӣ, қобили татбиқи амалӣ) муқаррар мекунад.

Дар сурати мусбӣ будани натиҷаи экспертиза Идораи патентӣ дар бораи додани патент қарор, дар акси ҳол – дар бораи рад кардани додани патент қарор қабул мекунад.